Përdoruesit e automjeteve janë ndodhur dje që nga mëngjezi përballë një surprize të hidhur: çmimi i shitjes së karburanteve me pakicë është rritur me 5 lekë për litër në të gjitha pikat e tregtimit.
Disa nga shoqëritë tregtare që e shisnin deri dy ditë më parë gazoilin (naftën) me 168 lekë/litër e kanë rritur atë në 173 lekë/litër, ndërsa benzinën nga 169, në 174 lekë për një litër.
Ndërkohë, disa të tjera që pretendojnë për karburante më cilësore e kanë rritur çmimin deri në 179 lekë për një litër. Siç ka ndodhur zakonisht në të tilla raste, por edhe në rastet e uljes së çmimit, të gjitha pikat e karburanteve me pakicë i kanë rritur në të njejtën ditë dhe në të njejtën masë çmimet.
Çmimi
Ndryshimi aktual ka të bëjë vetëm me faktin që në tregun ndërkombëtar janë rritur çmimet e naftës bruto. Në rast se në 21 qershor të këtij viti në bursat ndërkombëtare një fuçi naftë amerikane (WTI – West Texas Intermediate) arriti një minimum prej 42.52 dollarësh, ditën e premte kjo shifër ishte në nivelin e 54.9 dollarëve për fuçi, me një rritje prej 29 përqindësh.
Ndërkohë detyrimet e tjera fiskale mbi karburantet nuk kanë ndryshuar. Mbi çmimin e blerjes me shumicë (ku ndikon edhe kursi i dollarit), edhe ndërmarrjet e përpunimit shtojnë fitimet, më pas llogaritet edhe kostoja e transportit detar, me gjithë sigurimet, në rastet kur produkti është blerë jashtë Shqipërisë. Më pas vijnë shpenzimet e portit pritës, për t’u lënë vend atyre fiskale.
Këtu ndërhyn shteti, duke e rritur më tej koston, me shtimin e një numri taksash. Kjo, duke filluar nga taksa doganore, akciza, etj. Kurse kompanitë tregtare të pakicës shtojnë nga ana e tyre edhe një kosto tjetër, që ka të bëjë me shpenzimet e tyre për punonjësit, taksat vendore dhe qendrore, etj, për të arritur, nga 146 lekë për litër, që blihej nafta të premten tek shumica, në 173-178 lekë për litër tek klienti fundor.
Prodhimi
Ndonëse pritej një ndikim i madh në çmim nga rivënia në punë e rafinerisë së përpunimit të naftës ARMO, kjo e fundit nuk ka bërë gjë tjetër veçse ka ulur në mënyrë drastike importin e karburanteve. Sipas të dhënave nga Ministria e Financave, importet e karburanteve pësuan rënie vjetore me 22 për qind gjatë tetëmujorit. Nga 340 mijë tonë naftë të importuara në janar-gusht 2018, gjatë 2017-ës janë importuar 264 mijë tone, ose 75 mijë tonë më pak.
Diferenca në një treg të njejtë është përballuar nga prodhimi i naftës në vend nga rafineria ARMO. Sipas të dhënave që ka nxjerrë më herët Ministria e Energjetikës, nëse ARMO vendos në punë të gjithë kapacitetin përpunues, atëherë nafta e gatshme për konsumin do të jetë 375 mijë tonë në vit, duke përmbushur gati 60% të konsumit në vend, i cili vlerësohet rreth 550-600 mijë tonë në vit.
Por ARMO ka shumë probleme me detyrime të pafundme të prapambetura dhe nuk duket se po arrin të ndikojë fuqishëm në uljen e çmimit të nënprodukteve të naftës në treg.
Konkurrenca
Por nuk përjashtohet edhe një marrëveshje e heshtur mes importuesve dhe prodhuesit shqiptar për të mbajtur çmime të afërta në treg për karburantet. Autoriteti i Konkurrencës ka kohë që monitoron çmimet e shitjes me pakicë të karburanteve, gjë që e bëri edhe në vitin 2016, ashtu siç bëri edhe dy vitet e mëparshme.
Konkurrenca arriti në konkluzionin se tregut ka karakteristika të qarta të një tregu oligopolistik, me një numër të kufizuar ndërmarrjesh, me produkte homogjene dhe transparencë kostosh, me tre ndërmarrje kryesore, por ku secila ndjek politikat e veta për ta zotëruar atë.
Diskutime rreth kësaj post